Με την ψήφιση της οδηγίας 2008/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 2008 «για ορι- σμένα θέματα διαμεσολάβησης σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις», τα περισσότερα κράτη-μέλη ενσωμάτωσαν τις διατάξεις της στους εθνικούς τους νόμους με πολλούς και διάφορους τρόπους και μέχρι ενός βαθμού.
Η διαμεσολάβηση μπορεί να διακριθεί από άλλες διαδικασίες επίλυσης διαφόρων, μεταξύ άλλων τη διαιτησία, την προσφυγή στο συνήγορο του πολίτη, τη συνδιαλλαγή και την οργανωμένη διαπραγμάτευση. Χρήσιμες κατευθυντήρες γραμμές για τη διάκριση αυτών των διαδικασιών από τη διαμεσολάβηση αποτελούν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της διαμεσολάβησης, ήτοι ο εθελον- τικός και ευέλικτος χαρακτήρας της, η έλλειψη δικαιοδοτικής αρμοδιότητας του διαμεσολαβητή και ο αυτοπροσδιορισμός των μερών.
Ο νόμος 3898/10 (ΦΕΚ Α ́ 211/16-12-10) είναι η προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην ανωτέρω οδηγία, το δε θεσμικό του πλαίσιο συνιστά για τα δικά μας δεδομένα αξιόπιστη, λειτουργική, ευέλικτη και αποδεκτή αναπροσαρμογή και μετεξέλιξη της διαδικασίας επίλυσης αστικών και εμπορικών διαφορών.
Σήμερα η διαμεσολάβηση χρησιμοποιείται σε όλους τους τομείς και διακρίνεται από μεγάλη ποικιλομορφία. Ιστορικά χρησι- μοποιήθηκε στις οικογενειακές και εργατικές διαφορές. Πλέον όμως έχει γίνει κατανοητό ότι ο βιώσιμος, ευέλικτος, αποτελεσμα- τικός από άποψη χρόνου και κόστους χαρακτήρας της, προσιδιάζει σε ένα ευρύ φάσμα διαφορών, για παράδειγμα εμπορικές διαφορές, μισθωτικές, οικογενειακές, εργατικές, ανταγωνισμός, σήμα και ευρεσιτεχνία, μικροδιαφορές, ηλεκτρονικές διαμάχες.
Μια σύντομη επισκόπηση της θεώρησης της διαμεσολάβησης ως τρόπου επίλυσης αστικών και εμπορικών διαφορών και της απαίτησης υλοποίησης της Οδηγίας 2008/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από τα ευρωπαϊκά κράτη προκειμένου να προ- σαρμόσουν την εθνική τους νομοθεσία με τις νέες ρυθμίσεις, δείχνει τις διαφορετικές ρυθμιστικές προσεγγίσεις των κρατών- μελών και το γεγονός ότι η διαμεσολάβηση ως μηχανισμός επίλυσης διαφορών βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.
Τα περισσότερα κράτη-μέλη της Ε.Ε. ήδη εφαρμόζουν το θεσμό της διαμεσολάβησης (Βέλγιο, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Τσεχία, Ισπανία, Γαλλία Σλοβακία Ρουμανία, Ιταλία (υποχρεωτική) Λουξεμβούργο, Σλοβενία), ενώ άλλα βρίσκονται στη διαδικασία ενσωμάτωσης της οδηγίας (Ολλανδία) για τη διαμεσολάβηση στο εσωτερικό τους δίκαιο. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν υπάρχει ομοιομορφία στον τρόπο υλοποίησης της Οδηγίας αφού το κάθε κράτος είναι ελεύθερο να εφαρμόσει την οδηγία κατά τρόπο συμβατό στο δικαστικό του σύστημα. Όμως, τα άρθρα 6 και 7 της Οδηγίας που αφορούν την συμφωνία που προκύπτει από τη διαμεσολάβηση και την κήρυξη της σε εκτελεστό τίτλο, καθώς και το απόρρητο των όσων ειπώθηκαν ή κατετέθησαν κατά την
διάρκεια της διαμεσολάβησης, αποτελούν αυστηρές διατάξεις και μεταφέρονται αυτούσιες στο εσωτερικό δίκαιο κάθε κράτους– μέλους.
Η διαμεσολάβηση είναι ένα νέος θεσμός για την ευρωπαϊκή οικογένεια, με εντυπωσιακά μέχρι στιγμής αποτελέσματα σε όσα κράτη-μέλη εφαρμόζεται στην πράξη. Αυτό το δεδομένο από μόνο του μπορεί να δώσει το έναυσμα και στα υπόλοιπα κράτη της Ε.Ε. να εμπιστευτούν και να στηρίξουν το θεσμό της διαμεσολάβησης, ούτως ώστε να αποσυμπιεστούν τα δικαστήρια από τον τε- ράστιο όγκο υποθέσεων, και να λάβουν οι λαοί της Ευρώπης το μήνυμα ότι μπορούν να λύνουν τις διαφορές τους σε ένα κλίμα συναίνεσης, καλής επικοινωνίας και διατήρησης των προσωπικών τους σχέσεων.
Ο ρόλος του δικηγόρου κατά την διαδικασία της διαμεσολάβησης
Η Ελληνική Νομοθεσία επιφύλαξε σημαντικό ρόλο στον δικηγόρο σε σχέση με την διαδικασία της διαμεσολάβησης σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, που εισήχθη στη Ελλάδα με τον Ν. 3898/2010, σε εφαρμογή προς την Ευρωπαϊκή Κοινοτική Οδηγία 2008/52. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρο 8 του Ν. 3898/2010, θεσμοθετήθηκε ως υποχρεωτική η συμ- μετοχή των δικηγόρων ως νομικών παραστάτων των μερών στην διαδικασία της διαμεσολάβησης. Ο Έλληνας Νομοθέτης έκρινε απαραίτητη την παρουσία δικηγόρων στο πλευρό των μερών. Είναι, όμως, πραγματικά αποτελεσματική η συμμετοχή των δικη- γόρων στην διαδικασία της διαμεσολάβησης;
Ο διαμεσολαβητής και ο δικηγόρος δεν έχουν τον ίδιο ρόλο. Όμως πρέπει και οι δύο, ο κάθε ένας με την δική του ιδιότητα, να συνεργαστούν όσο το δυνατόν περισσότερο και η συνεργασία τους να είναι αγαστή, προκριμένου να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατόν αποτέλεσμα. Η παρουσία του δικηγόρου στην διαδικασία της διαμεαολάβησης κρίνεται αναγκαία προκειμένου να δια- σφαλιστεί ότι τα μέρη θα αξιοποιήσουν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο τη διαδικασία αυτή και ότι θα διασφαλιστούν απόλυτα τα δικαιώματα και τα συμφέροντα τους κατά τη διεξαγωγή της. Σε κάθε στάδιο της διαδικασίας, ο δικηγόρος παίζει σημαντικό ρόλο δίπλα στον εντολέα του, τον οποίο δεν θα πρέπει να επισκιάζει, αλλά να επικουρεί, στηρίζει και καθοδηγεί, σαν μια πυξίδα
που δείχνει προς ποια κατεύθυνση θα πρέπει να οδηγηθούμε ή σαν μια ζυγαριά που σταθμίζει τα πλεονεκτήματα και τις εναλλα- κτικές λύσεις, που υπάρχουν για το κάθε μέρος. Ο δικηγόρος, που θα παρασταθεί κατά την διαδικασία της διαμεσολάβησης, θα πρέπει να πιστεύει ότι η επίλυση της συγκεκριμένης διαφοράς με διαμεσολάβηση είναι ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος επίλυςης της για τον πελάτη του, αλλά θα πρέπει και να προσπαθήσει να συμβάλλει υποστηρικτικά στην επίλυση της διαφοράς. Κατά την διάρ- κεια της διαμεσολάβησης, ο δικηγόρος παραστάτης έχει, βεβαίως, τον ίδιο στόχο με τον εντολέα του, που είναι η εύρεση της κα- λύτερης και ευνοϊκότερης για τον εντολέα έκβασης της υπόθεσης.
Δεδομένου ότι η διαμεσολάβηση είναι μια υποβοηθούμενη διαπραγμάτευση, οι νομικοί παραστάτες των μερών αποφασίζουν, μαζί με τον εντολέα του ο κάθε ένας, ποιά στρατηγική διαπραγμάτευσης θα ακολουθήσει (π.χ. ανταγωνιστική? Συμμαχική?). Η συμπεριφορά του δικηγόρου και του εντολέα του κατά την διαδικασία της διαμεσολάβησης δεν αποκλείεται να είναι ακόμη και συγκρουσιακή προς το άλλο μέρος, ακριβώς όπως και κατά την διάρκεια μίας δίκης. Εν τούτοις, κατά την διαδικασία της διαμεσο- λάβησης, ο δικηγόρος χρησιμοποιεί την σύγκρουση με στόχο
να διεκδικήσει ο πελάτης του το μεγαλύτερο δυνατόν κομ-
μάτι της διευρυμένης πίτας (WIN-WIN) και όχι απλώς με
στόχο να υπερισχύσει του άλλου μέρους, έκβαση που θα εχει
έπιθανότατα ως συνέπεια την ρήξη (WIN-LOSE). Κατά την
διαδικασία της διαμεσολάβησης δεν υπάρχει αντίδικος, αλλά
διαπραγματευτής και τα μέρη που επιλέγουν αυτόν τον
τρόπο επίλυσης της διαφοράς τους γνωρίζουν πολύ καλά
πως «εάν δεν δώσεις, δεν μπορείς και να πάρεις», όπως άλ-
λωστε και σε κάθε διαπραγμάτευση. Ο δικηγόρος, λοιπόν,
κατά την διαδικασία της διαμεσολάβησης συνεχίζει να είναι
μαχητικός, υπερασπίζοντας τα συμφέροντα του πελάτη
του, έχοντας όμως ως γνώμονα όχι την ρήξη, αλλά την κα-
λύτερη για τον πελάτη του δυνατή συμφωνία.
Η παρουσία του Παραστάτη Δικηγόρου στη Διαμεσολάβηση είναι υποχρεωτική.1
Ο Παραστάτης Δικηγόρος
ΕΝΝΟΙΑ: Με τον όρο «Παραστάτης Δικηγόρος» εννοούμε τον Δικηγόρο ο οποίος συνοδεύει το μέρος κατά τη διαδικασία της δια- μεσολάβησης. Οι Παραστάτες Δικηγόροι μαζί με τον Διαμεσολαβητή και τα μέρη αποτελούν τους συμμετέχοντες στη διαδικασία της Διαμεσολάβησης.
Ο Παραστάτης Δικηγόρος παρέχει τα ακόλουθα:
- βοήθεια στον εντολέα του/μέρος στη Διαμεσολάβηση,
- συμβουλές επί της διαδικασίας ,
- πρακτικές και νομικές συμβουλές για τα θέματα που θα συζητηθούν και τις προτάσεις/προσφορές που θα πέσουν στο τραπέζι - σύνταξη του τελικού συμφωνητικού/πρακτικού διαμεσολάβησης
Ο Παραστάτης Δικηγόρος δεσμεύεται από:
1. Εμπιστευτικότητα και Απόρρητο
α) ως προς τη διαδικασία της Διαμεσολάβησης
β) ως προς το περιεχόμενο της συμφωνίας, εκτός και εάν συμφωνήσουν αλλιώς τα μέρη.
2. Δεν εξετάζεται ως μάρτυρας σε τυχόν δίκη κατόπιν ανεπι- τυχούς διαμεσολάβησης για τα όσα συζητήθηκαν στην δια- μεσολάβηση2.
Ο Παραστάτης Δικηγόρος εμπλέκεται στα ακόλουθα στάδια της Διαμεσολάβησης
1. Στην απόφαση περί προσφυγής στη διαμεσολάβηση
1. Άρθρο 8 §1 Ν. 3898/2010 2. Άρθρο 10, Ν. 3898/2010
2. Στην επιλογή του Διαμεσολαβητή
3. Στις προπαρασκευαστικές Συναντήσεις
4. Στην υποβολή εγγράφων πριν τη διαμεσολάβηση 5. Στις εισαγωγικές τοποθετήσεις
6. Στις κατ’ ιδίαν συναντήσεις
Τι πρέπει να αποφεύγει ο παραστάτης δικηγόρος:
• Να πείσει τον διαμεσολαβητή και τον δικηγόρο της άλλης πλευράς
• Να υιοθετεί επιθετική και εχθρική προσέγγιση
• Να αγνοεί την άλλη πλευρά και τα συμφέροντά της
• Να χρησιμοποιεί εξεζητημένη νομική γλώσσα και επιχειρήματα Να παραπλανά την άλλη πλευρά
Τι πρέπει να επιδιώκει ο παραστάτης δικηγόρος:
• Να πείσει το άλλο μέρος
• Να υιοθετεί μια προσέγγιση πειθούς
• Να βεβαιώνεται ότι εξετάζονται όλα τα συμφέροντα
• Να ακούει προσεκτικά καθετί που αναφέρεται κατά τη διαδικασία ασχέτως σημασίας
• Να βοηθά στη διατύπωση επιλογών και προτάσεων προς το άλλο μέρος
• Να βοηθά στη σωστή σύνταξη της τελικής συμφωνίας με βάση τα συμφωνηθέντα κατά τη διαδικασία.
Ο Παραστάτης Δικηγόρος πρέπει να εκπαιδεύεται στη διαμεσολάβηση διότι:
• Η διαδικασία της διαμεσολάβησης γίνεται καλύτερα αντιληπτή
• Αποκτούνται τεχνικές και δεξιότητες πέρα και πάνω από αυτές που έχει ήδη ο δικηγόρος
• Αποκτάται εξειδικευμένη γνώση σε ένα νέο γνωστικό αντικείμενο όπως είναι η διαμεσολάβηση • Προσφέρεται βοήθεια στο διαμεσολαβητή στο να επιτύχει στο έργο του
• Είναι σημαντικός παράγοντας για να διασφαλιστούν όσο το δυνατόν καλύτερες συμφωνίες.
Διαμεσολάβηση και Επιχειρήσεις
Θεμέλιοι λίθοι της Διαμεσολάβησης είναι η εμπιστευτικότητα και η εχεμύθεια (καμία πληροφορία δεν διοχετεύεται στο άλλο μέρος, παρά μόνο με τη ρητή συναίνεση αυτού που την έδωσε), τη στιγμή που η διαδικασία καλύπτεται από το απόρρητο, ως προς τις πληροφορίες που έγιναν γνωστές μόνο στο διαμεσολαβητή ή και πληροφορίες που κοινοποιήθηκαν στο άλλο μέρος. Η ύπαρξη των αρχών αυτών ενισχύει την εμπιστοσύνη των εμπλεκομένων μερών στην ίδια τη διαδικασία, την «άλλη» πλευρά και τον διαμεσολαβητή και εγκαθιδρύει περιβάλλον ασφάλειας μέσα στο οποίο ο εποικοδομητικός διάλογος ευνοείται, με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται η μετατόπιση των μερών από τη στείρα δήλωση των θέσεών τους στη διερεύνηση των αναγκών τους και τελικά την εξεύρεση και προάσπιση των πραγματικών αναγκών τους. Την επιτυχία της διαδικασίας εγγυάται η ανατοποθέτηση της διαφοράς από το επίπεδο της συγκρουσιακής άσκησης επιμέρους δικαιωμάτων των μερών στη διερεύνηση, ανάδειξη και μεγιστοποίηση των εκατέρωθεν συμφερόντων αυτών, ακόμα και αν οι καταρχήν θέσεις των μερών με βάση τα νομικά στοιχεία, εμφανίζονταν μεταξύ τους ολωσδιόλου αντικρουόμενες.
Εφόσον η διαδικασία της Διαμεσολάβησης ολοκληρωθεί με την επίτευξη συμφωνίας των μερών, υπογράφεται πρακτικό από τον διαμεσολαβητή και τα μέρη, το οποίο, τουλάχιστον σε ορισμένα εθνικά δίκαια μεταξύ των οποίων και το Ελληνικό, εάν ένα εκ των μερών το ζητήσει, κατατίθεται στη γραμματεία του Πρωτοδικείου που έλαβε χώρα η Διαμεσολάβηση για να αποκτήσει εκτελεστότητα άνευ άλλου τινός. Από την κατάθεσή του αυτή, το πρακτικό διαμεσολάβησης, εφόσον περιέχει συμφωνία των μερών για ύπαρξη αξίωσης που μπορεί να εκτελεστεί αναγκαστικά, αποτελεί εκτελεστό τίτλο.
Η επίτευξη μίας αμοιβαίας, επωφελούς και εξατομικευμένης συμφωνίας, η εξάλειψη μακροχρόνιων και ψυχοφθόρων δικαστικών μαχών, η διατήρηση και διεύρυνση των σχέσεων των εμπλεκομένων μερών αλλά και η εξοικονόμηση χρόνου και κόστους είναι μερικά από τα πλεονεκτήματα που η διαδικασία αυτή προσφέρει.
Οι Επιχειρήσεις που επιλέγουν τη Διαμεσολάβηση ως μέσο επίλυσης των διαφορών τους, ωφελούνται εξαιρετικά από την ένταξη του θεσμού στις πολιτικές επίλυσης των διαφορών που αναφύονται στην καθημερινή δραστηριότητα, τόσο ενδοομιλικά
και ενδοεταιρικά (για διαφορές εργατικού ή εταιρικού δικαίου) όσο και με τους πελάτες και τους προμηθευτές ή και με κοινοπρακτούντες συνεργάτες, καθώς ακόμα και με τρίτα φυσικά ή νομικά πρόσωπα με τα οποία προκύπτουν διαφορές. Επιπροσθέτως, τα τελευταία χρόνια, αξιοποιούνται με εντυπωσιακά αποτελέσματα οι μέθοδοι και οι αρχές της Διαμεσολάβησης για την επίτευξη νέων συμφωνιών και συνεργασιών (Deal Making Mediation) από εταιρείες, καθώς με τη βοήθεια του ουδέτερου τρίτου, ο οποίος διευκολύνει τη διαπραγμάτευση και στα πλαίσια της εμπιστευτικότητας, τόσο αμβλύνονται και εξομαλύνονται διαφορές εταιρικής φύσης όσο και διευρύνονται και μεγιστοποιούνται τα αμοιβαία οφέλη από την επικείμενη συνεργασία.
Εταιρείες που παρουσιάζουν ιδιωματικά χαρακτηριστικά ως προς την φύση και τη λειτουργία τους, ανεξαρτήτως εταιρικής μορφής, μπορούν επίσης να επωφεληθούν από την προσφυγή στη διαδικασία της Διαμεσολάβησης είτε για την επίλυση διαφορών και συγκρούσεων που προκύπτουν κατά τη λειτουργία τους είτε για την επίτευξη των εταιρικών τους σκοπών ή στόχων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιων εταιρειών αποτελούν οι οικογενειακές επιχειρήσεις. Παρατηρείται ότι τόσο οι γενεσιουργές αιτίες όσο και η θεματολογία των διαφορών και των συγκρούσεων που προκύπτουν στις οικογενειακές επιχειρήσεις υποδεικνύουν ξεκάθαρα ότι η δικαστική οδός στην αναζήτηση λύσεων για τις συγκρούσεις που προκύπτουν δεν αποτελεί ιδανική λύση, καθώς η δικανική κρίση σχηματίζεται και προκύπτει από την εφαρμογή απρόσωπων δικονομικών και ουσιαστικών κανόνων ενώ αντίθετα η Διαμεσολάβηση προσφέρει τη δυνατότητα, τα θέματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις αυτές να κρίνονται και να διευθετούνται πάντοτε με γνώμονα ή υπό τις παραμέτρους που θέτουν οι οικογενειακοί συσχετισμοί και η καθεστηκυία οικογενειακή ισορροπία. Συγκρούσεις που αναφύονται μέσα και εξαιτίας των οικογενειακών σχέσεων στην επιχείρηση δύνανται να αφορούν ενδεικτικά, τον τρόπο διαχείρισης και διοίκησης της επιχείρησης λόγο της διαφοράς των αντιλήψεων που υπάρχει σε ανθρώπους διαφορετικών γενεών και που μοιραία ωστόσο στην οικογενειακή επιχείρηση απαρτίζουν αφενός τα εταιρικά όργανα και αφετέρου τα μέλη της ίδιας οικογένειας, διαφορές περί τη μετακύληση της εταιρικής ιδιότητας από γενιά σε γενιά, αντίστοιχες από τη συμμετοχή στο εταιρικό σχήμα λόγο πολυάριθμων απογόνων, διενέξεις που προκαλούνται από τα νεοείσακτα μέλη στην οικογένεια (εξαιτίας των γάμων των παιδιών κλπ) ή από την επιρροή που αυτά ασκούν στους υφιστάμενους εταίρους, συγκρούσεις από το αυξημένο ή το μειωμένο ενδιαφέρον συμμετοχής στη λειτουργία της επιχείρησης ή από την άρνηση συμμετοχής σε αυτή ορισμένων εταίρων με αντίστοιχη αξίωση για την συμμετοχή στα κέρδη.
Η Διαμεσολάβηση ως θεσμός και ως διαδικασία έχει ήδη εξελιχθεί και συνεχίζει να εξελίσσεται συνεχώς σύμφωνα με τις ανάγκες των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων παγκοσμίως. Ταυτόχρονα, ως καινοτόμος και απόλυτα προσαρμοσμένη στις τρέχουσες ανάγκες της κοινωνίας και των πολιτών της διαδικασία, αποτελεί την απολύτως ενδεδειγμένη και πρόσφορη μέθοδο για τη γρήγορη και ουσιαστική επίλυση των διαφορών που αναφύονται στις επιχειρήσεις, ευνοώντας την προαγωγή της ανάπτυξης και την ασφάλεια των επιχειρηματικών επενδύσεων και διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη διατήρηση των ενδοεταιρικών σχέσεων.
Οικογενειακή Διαμεσολάβηση
Τι είναι η οικογενειακή διαμεσολάβηση; Η οικογενειακή διαμεσολάβηση είναι παγκοσμίως ένας από τους πυλώνες της διαμε- σολάβησης. Πρόκειται για μια διαδικασία κατά την οποία ένας ειδικά εκπαιδευμένος και πιστοποιημένος διαμεσολαβητής, βοηθάει τα μέρη (ζευγάρι) να επιλύσουν τις διαφορές τους, οι οποίες προκύπτουν από τη διάσταση και το διαζύγιο. Αφορά σε ζευγάρια που είτε συνδέονται με κάθε νόμιμο τρόπο (γάμο ή συμφωνητικό συμβίωσης) είτε συγκατοικούν και αποφασίζουν να διακόψουν τη σχέση τους, επιλύοντας με τον πλέον σύντομο, πολιτισμένο και λιγότερο επώδυνο τρόπο τις νομικές και τις περιουσιακές τους εκκρεμότητες.
Συγκεκριμένα, πρόκειται για μια διεξοδική συζήτηση, την οποία διοργανώνει και συντονίζει ο διαμεσολαβητής, ο οποίος λει- τουργεί ως ουδέτερος τρίτος, δεν υποστηρίζει δηλαδή την μια ή την άλλη πλευρά. Οι αλλαγές που επέρχονται στο οικογενειακό περιβάλλον με τη διάσταση και το διαζύγιο είναι αυτές που αντιμετωπίζονται κατά τη διάρκεια της διαμεσολάβησης. Τα θέματα που αφορούν στα παιδιά και οι ανάγκες τους αποτελούν προτεραιότητα. Επίσης εξετάζονται λύσεις γύρω από οικονομικά θέματα καθώς και ο διαχωρισμός των κοινών περιουσιακών στοιχείων. Μέσα από τη διαμεσολάβηση το ζευγάρι καταφέρνει να εντοπίσει τα θέματα προς επίλυση, να θέσει προτεραιότητες, να προτείνει λύσεις και να καταλήξει σε συμφωνία, η οποία είναι δεσμευτική, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος. Όλα αυτά με τη βοήθεια του διαμεσολαβητή και των δικηγόρων που παρί- στανται υποχρεωτικά στη διαμεσολάβηση.
Η οικογενειακή διαμεσολάβηση αποτελεί μια λιγότερο ψυχοφθόρα διαδικασία για το ζευγάρι και τα παιδιά σε σύγκριση με την αντιδικία στα δικαστήρια. Μακροπρόθεσμα κοστίζει λιγότερο από τη δικαστική διαμάχη. Πρόκειται για εμπιστευτική διαδι- κασία. Η συμφωνία είναι βιώσιμη καθώς είναι αποτέλεσμα των προτάσεων και της συνεργασίας των μερών.
Η οικογενειακή διαμεσολάβηση δεν αποτελεί συμβουλευτική ζευγαριών.Εκτός από το ζευγάρι, η οικογενειακή διαμεσολάβηση μπορεί να φανεί χρήσιμη και στα υπόλοιπα μέλη μια διευρύμενης οικογένειας (πχ. διενέξεις μεταξύ γονιών και παππούδων για το δικαίωμα το τελευταίων να επικοινωνούν με τα εγγόνια τους ή διαφορές μεταξύ συγγενών σε οικογενειακή επιχείρηση).
Πως και που πραγματοποιείται; Ποιο είναι το κόστος;
Η διαμεσολάβηση πραγματοποιείται σε οποιοδήποτε στάδιο μιας διένεξης (πριν ή κατά τη διάρκεια δικαστικών διαδικασιών). Συνήθως διεξάγεται σε συναντήσεις (συνεδρίες), οι οποίες διαρκούν μέχρι 2 ώρες και απέχουν χρονικά περίπου 10 ημέρες η μια από την άλλη. Ένας μέσος όρος συναντήσεων είναι συνήθως 3-4 συνεδρίες. Δεν αποκλείεται βέβαια, όταν οι περιστάσεις το επι- τρέπουν η διαφορά να επιλυθεί κατά τη διάρκεια μιας ημέρας.
Κατά τη διάρκεια της διαμεσολάβησης, ο διαμεσολαβητής συνεργάζεται με τα μέρη και τους δικηγόρους τους σε κοινές και χωριστές συναντήσεις. Σημαντική είναι εργασία του διαμεσολαβητή στις οικογενειακές διαφορές και κατά το στάδιο πριν την έναρξη της διαδικασίας καθώς πραγματοποιείται, έλεγχος καταλληλότητας της υπόθεσης για θέματα ενδοοικογενειακής βίας.
Η διαμεσολάβηση πραγματοποιείται συνήθως σε κάποιο ουδέτερο χώρο κατάλληλα διαμορφωμένο.
Η αμοιβή του διαμεσολαβητή αποτελεί αντικείμενο συμφωνίας του με τα μέρη. Ωστόσο η ενδεικτική / προτεινόμενη από το νόμο τιμή είναι 100 ευρώ την ώρα. Συνήθως η αμοιβή του διαμεσολαβητή επιμερίζεται και στα δύο μέρη.
Η οικογενειακή διαμεσολάβηση στο ΚΕΔΙΠ
Το Κέντρο Διαμεσολάβησης Πειραιώς, αποτελεί τον πρώτο πανελλαδικά φορέα εκπαίδευσης διαμεσολαβητών, στον οποίο στο πλαίσιο της περαι- τέρω εκπαίδευσης – μετεκπαίδευσης στην διαμεσολάβηση έχει ήδη ξεκινή- σει από τον Σεπτέμβριο του 2013 κύκλους εκπαίδευσης στην οικογενειακή διαμεσολάβηση. Το πρόγραμμα του, το οποίο μέχρι στιγμής περιλαμβάνει δύο (2) επίπεδα (1ο & 2ο ), έχει παρακολουθήσει σημαντικός αριθμός δια- μεσολαβητών. Στο ΚΕΔΙΠ υπάρχει λίστα συνεργαζόμενων διαμεσολαβητών, ειδικά εκπαιδευμένων στην οικογενειακή διαμεσολάβηση, οι οποίοι ανα- λαμβάνουν συγκεκριμένες υποθέσεις.
Το Κέντρο Διαμεσολάβησης Πειραιώς διαθέτει κατάλληλα διαμορφωμέ- νους χώρους και έχει κατά καιρούς φιλοξενήσει πετυχημένες οικογενειακές διαμεσολαβήσεις, εξασφαλίζοντας άνεση ασφάλεια και εμπιστευτικότητα στους συμμετέχοντες στη διαμεσολάβηση.
Τι είναι η Σχολική Διαμεσολάβηση
Η Σχολική Διαμεσολάβηση είναι μια διαδικασία μέσα από την οποία επιδιώκεται να επιλύονται μέσω του διαλόγου οι συγκρούσεις και οι εντάσεις μεταξύ μαθητών εντός και εκτός του σχολείου.
Οι μαθητές διαμεσολαβητές, ή όπως όνομάζονται “ομότιμοι διαμεσολαβητές”, εκπαιδεύονται σε τεχνικές επίλυσης συγκρούσεων από τους δασκάλους/καθηγητές τους, οι οποίοι έχουν προηγουμένως εκπαιδευτεί κατάλληλα από ειδικευμένους στη σχολική διαμεσολάβηση εκπαιδευτές διαμεσολαβητών.
Στη συνέχεια οι “ομότιμοι διαμεσολαβητές” αυτοί μπορούν να βοηθήσουν αποτελεσματικά τους εμπλεκόμενους σε μια σύγκρουση συμμαθητές τους, να ακούσουν με προσοχή, να συζητήσουν και να κατανοήσουν ο ένας τον άλλο. Δεν αποφασίζουν εκείνοι για τη διαφορά, ούτε κατευθύνουν τους συμμαθητές τους να αποδεχτούν μια συγκεκριμένη λύση. Αντίθετα υποβοηθούν και στηρίζουν το διάλογο μεταξύ τους για να καταλήξουν εκείνοι στην επίλυση της διαφωνίας τους.
Στόχος στη διαδικασία είναι να καταλήξουν οι εμπλεκόμενοι στη σύγκρουση μαθητές σε μια κοινή συμφωνία, για να μην υπάρξει στο μέλλον επανάληψη της σύγκρουσης που προήλθε από τη βίαιη συμπεριφορά και, ενδεχομένως, να επέλθει στο μέλλον πλήρης αποκατάσταση στη σχέση τους.
Ποιες άλλες διαφορές μπορούν να προκύψουν μέσα σε ένα σχολείο και να επιλυθούν με τις τεχνικές της σχολικής διαμεσολάβησης;
• Διάφορες μεταξύ μαθητών
• Διαφορές μεταξύ μαθητή και εκπαιδευτικού • Διαφορές μεταξύ εκπαιδευτικών
• Διαφορές μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών • Διαφορές μεταξύ γονέων και μαθητών
Οι εκπαιδευμένοι στη σχολική διαμεσολάβηση εκπαιδευτικοί, συνήθως ενεργούν:
α) Ως συντονιστές του προγράμματος σχολικής διαμεσολάβησης του σχολείου τους, εκπαιδεύοντας τους ανήλικους μαθητές τους στη σχολική διαμεσολάβηση,
β) Συμβάλλοντας οι ίδιοι καταλυτικά στην αποφόρτιση και στην αντιμετώπιση των συγκρούσεων που συχνά αναφύονται εντός της σχολικής κοινότητας ανάμεσα σε συναδέλφους τους εκπαιδευτικούς ή ανάμεσα σε γονείς και εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές κοκ.
Τα οφέλη της ένταξης προγραμμάτων σχολικής διαμεσολάβησης στα σχολεία της χώρας μας
Η ένταξη προγραμμάτων Σχολικής Διαμεσο- λάβησης στις σχολικές κοινότητες αφενός λειτουργεί παράλληλα με τους ήδη υφιστάμενους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης της βίας που εφαρμόζονται στα σχολεία της χώρας μας, αφετέρου η εκπαίδευση στη διαδικασία αυτή και η χρήση της από τις σχολικές κοινότητες συμβάλλει αποτελεσματικά στην ενίσχυση της κουλτούρας ειρηνικής επίλυσης συγκρούσεων μέσω του διαλόγου και λειτουργεί ως μέσο πρόληψης και αντιμετώπισης των κρουσμάτων της βίας και σχολικού εκφοβισμού τόσο εντός όσο και εκτός των σχολικών κοινοτήτων.
Τί είναι ο θεσμός της Κοινωνικής Διαμεσολάβησης (Community Mediation);
Είναι η διαδικασία του συντονισμένου διαλόγου (facilitated dialogue), ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα άτομα που χρειάζονται βοήθεια από ένα τρίτο άτομο, ουδέτερο ως προς εκείνα και τη διαφορά τους, τον “συντονιστή διαλόγου – διαμεσολαβητή”, για να επικοινωνήσουν ουσιαστικότερα μεταξύ τους, να κατανοήσουν ο ένας τις θέσεις και τις απόψεις του άλλου και, ιδανικά, να καταλήξουν σε μια κοινή λύση.
Μέσα από το θεσμό της Κοινωνικής Διαμεσολάβησης (Community Mediation) δημιουργείται ένα πλαίσιο όπου εξασφαλίζει την πρόσβαση των κατοίκων ενός Δήμου σε υπηρεσίες επίλυσης συγκρούσεων, όπου ο έλεγχος και η ευθύνη για την επίλυση των διαφορών μεταξύ των κατοίκων του Δήμου παραμένει στα όρια της κοινότητας των δημοτών.
Η Κοινωνική Διαμεσολάβηση είναι ένας θεσμός που λειτουργεί με μεγάλη επιτυχία στο εξωτερικό (Αμερική, Αγγλία) εδώ και πολλές δεκαετίες.
Ποιές διαφορές αφορά;
Αφορά υποθέσεις όπου η διαφορές δεν είναι χρηματικές αλλά επικεντρώνονται στις ανθρώπινες σχέσεις και στην ανάγκη για την επιλυσή τους μέσα από την ουσιαστική επικοινωνία και το διάλογο.
Αφορά, ως επί το πλείστον, θέματα και συγκρούσεις που αναφύονται ανάμεσα σε δημότες, ενδεικτικά: γείτονες, συνοικούντες σε μια πολυκατοικία, μέλη μιας λέσχης ηλικιωμένων του Δήμου, μέλη Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων ενός σχολείου, ομάδες πολιτών κ.ο.κ.
Η επίλυση των θεμάτων αυτών αφορά μεν, κατά κύριο λόγο, τους εμπλεκόμενους ωστόσο, μπορεί να επηρεάζει όλη την κοι- νότητα ή τη γειτονιά. Για παράδειγμα να αναφέρουμε τα παράπονα στη γειτονιά για θόρυβο ή για τα σκουπίδια, η προσπάθεια εξεύρεσης μιας κοινά αποδεκτής λύσης τω δημοτών για τη δημιουργία μιας παιδικής χαράς σε μια συγκεκριμένη περιοχή του Δήμου και όχι σε κάποια άλλη και άλλες.
Η διαδικασία της Κοινωνικής Διαμεσολάβησης δεν αφορά σε υποθέσεις που υπάγονται στη διαδικασία του ν. 3898/2010 για τη Διαμεσολάβηση σε Αστικές και Εμπορικές Υποθέσεις, ωστόσο διέπεται από βασικές αρχές της Διαμεσολάβησης όπως για πα- ράδειγμα:
την αμεροληψία των «συντονιστών διαλόγου – διαμεσολαβητών» προς τους εμπλεκόμενους στη διαφορά, εμπιστευτικότητα για όλα όσα ειπωθούν κατά τη διαδικασία, εφόσον τα μέρη τούτο επιθυμούν και μη επέμβαση των «συντονιστών διαλόγου – διαμε-
σολαβητών» στη λύση επί της διαφωνίας, αφού οι εμπλεκόμενοι στη διαφωνία είναι πάντοτε υπεύθυνοι για τη δημιουργία και την υλοποίηση της τελικής συμφωνίας τους.
Πού πραγματοποιούνται Κοινωνικές Διαμεσολαβήσεις και από ποιούς;
Οι συντονισμένοι διάλογοι πραγματοποιούνται σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους, που παρέχονται από τους Δήμους.
Τις συζητήσεις μεταξύ των εμπλεκομένων στη διαφορά ατόμων συντονίζουν ειδικά εκπαιδευμένοι στην Κοινωνική Διαμεσο- λάβηση “συντονιστές διαλόγων – διαμεσολαβητές”.
Η προσέλευση των ενδιαφερομένων στη διαδικασία γίνεται με τη θέλησή τους (εκούσια προσέλευση).
Στους Χώρους αυτούς:
α) Παρέχονται υπηρεσίες κοινωνικής διαμεσολάβησης χωρίς κόστος για τους δημότες.
β) Γίνονται εκπαιδεύσεις εθελοντών συντονιστών διαλόγου – διαμεσολαβητών από κατάλληλα εκπαιδευμένους εκπαιδευτές συν- τονιστών διαλόγου.
γ) Πραγματοποιούνται οι συντονισμένες συζητήσεις ενώπιων των συντονιστών διαλόγου – διαμεσολαβητών, σε χρόνο που έχει συμφωνηθεί προηγουμένως με τους δημότες.
δ) Παρέχεται έγκυρη ενημέρωση σχετικά με τους εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης των διαφορών και της διαμεσολάβησης.
ε) Πραγματοποιούνται εκπαιδεύσεις μελών της κοινότητας σε τεχνικές και μεθόδους επίλυσης συγκρούσεων και διαμεσολάβη- σης.
Ποιά είναι τα οφέλη παροχής υπηρεσιών Κοινωνικής Διαμεσολάβησης από τους Δήμους;
Ενδεικτικά μπορούν να αναφερθούν τα παρακάτω:
Οι δημότες, μέσα από το συντονισμένο ιδιωτικό διάλογο ως τρόπο επίλυσης των διαφορών τους, μαθαίνουν να επιλύουν απο-
τελεσματικότερα τις συγκρούσεις τους και βρίσκουν οι ίδιοι τις καλύτερες λύσεις για τα προβλήματά τους.
Ενδυναμώνεται, μέσω του διαλόγου, η αξία της προσωπικής γνώμης και προσφοράς του ίδιου του ατόμου προς την κοινότητά
του, ως ζωτικό κύτταρο και αναπόσπαστο κομμάτι αυτής.
Δύσκολα προβλήματα που τυχόν αντιμετωπίζουν οι δημότες απαιτούν ποικίλες λύσεις. Άνθρωποι με διαφορετικά βιώματα,
επαγγελματικό προφίλ, συνήθειες, θρησκεία και απόψεις από κάθε σημείο του Δήμου έχουν κάτι σημαντικό να προσφέρουν στην κοινότητά τους.
Το «ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ» (ΚΕ.ΔΙ.Π.), αποτελεί τον πρώτο φορέα κατάρτισης διαμεσολαβητών που αδειοδο- τήθηκε στην Ελλάδα από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δυνάμει του ΦΕΚ B43/15-1-2013, ο οποίος συστάθηκε κατά τα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρου 5 του ν. 3898/2010 που αφορά στη διαμεσολάβηση σε αστικές και εμ- πορικές υποθέσεις και του π.δ. 123/2011 που καθορίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις αδειοδότησης και λειτουργίας των φο- ρέων κατάρτισης διαμεσολαβητών.
Το ΚΕ.ΔΙ.Π. είναι αποτέλεσμα συλλογικής κίνησης του δικηγορικού και επιχειρηματικού κόσμου του Πειραιά, που συνέπραξε προκειμένου να υπηρετήσει το νέο θεσμό της διαμεσολάβησης και να συμβάλει στην προβολή του σε ολόκληρη τη χώρα. Έτσι, ο Δικηγορικός Σύλλογος Πειραιά (ΔΣΠ), το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Πειραιά (ΒΕΠ), το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πει- ραιά (ΕΒΕΠ) και το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Πειραιά (ΕΕΠ) συμφώνησαν και συνέστησαν στις 17 Μαΐου 2012 το «Κέντρο Δια- μεσολάβησης Πειραιώς».
Το ΚΕ.ΔΙ.Π. συνεργάζεται με τη διεθνούς φήμης εταιρία παροχής εκπαιδευτικών προγραμμάτων «TOOLKIT COMPANY», Με υπεύθυνη του προγράμματος τη κ. Manon Schoneville, Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια ΙΜΙ Εκπαιδεύτρια Διαμεσολαβητών, Λέ- κτορα Πανεπιστήμιου Ουτρέχτης, JAMS/Results ACB International Panelist & Συγγραφέα και Δήμητρα Τριανταφύλλου, Δικηγόρο LLM, Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια και Εκπαιδεύτρια Διαμεσολαβητών.
Την ομάδα εκπαιδευτών του ΚΕΔΙΠ αποτελούν εκτός των παραπάνω οι Διαμεσολαβητές και Εκπαιδευτές Διαμεσολαβητών κ.κ. Μαρία Χατζηλεωνίδα Δικηγόρος LLM, Δανάη Καρκούλια Δικηγόρος Mag. Jur. (Βιέννης) Μ.Δ.Ε., Σπύρος Λειβαδόπουλος Δικηγόρος LLM και Χρίστος Τσάλλος Δικηγόρος LLM, καθώς και η Μαρία Δαμιανάκις Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια ΙΜΙ, FMC (Family Me- diation Canada) και Εκπαιδεύτρια Διαμεσολαβητών και παρέχει το ΚΕΔΙΠ τις ακόλουθες υπηρεσίες:
- Υψηλής ποιότητας εκπαίδευση εκπαιδευτών διαμεσολαβητών (πρόγραμμα 40 ωρών, 5 ημέρες με την αξιολόγηση), ώστε πλέον να υπάρχουν Έλληνες εκπαιδευτές διαμεσολαβητών.
- Βασική εκπαίδευση υψηλού επιπέδου σε υποψήφιους διαμεσολαβητές (πρόγραμμα 40 ωρών, 6 ημέρες με την αξιολόγηση), με σκοπό την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων για μία επιτυχημένη διαμεσολάβηση.
Επιπλέον, το ΚΕ.ΔΙ.Π. προσφέρει συνεχείς μετεκπαιδεύσεις διαμεσολαβητών και εκπαιδευτών διαμεσολαβητών σε εξειδικευ- μένα προγράμματα:
Ειδικότερα, διενεργεί σεμινάρια οικογενειακής διαμεσολάβησης σε συνεργασία με το διεθνούς φήμης μη κερδοσκοπικό φορέα οικογενειακής διαμεσολάβησης «MiKKe.V.», καθώς και εργαστήρια οικογενειακής διαμεσολάβησης, στα οποία οι συμμετέχοντες
ασκούνται σε εικονικές διαμεσολαβήσεις.
Επίσης, παρέχει σεμινάρια σχολικής διαμεσολάβησης, τα οποία έχουν στόχο να εκπαιδεύσουν διαμεσολαβητές, οι οποίοι με
τη σειρά τους θα δημιουργήσουν ομάδες διαμεσολαβητών μέσα στα σχολεία, αποτελούμενες από εκπαιδευτικούς και/ή μαθη-
τές.Το ΚΕ.ΔΙ.Π., όμως, εκτός από τα παραπάνω, λειτουργεί και ως κέντρο διενέργειας διαμεσολαβήσεων. Στεγάζεται σε ένα τριώ- ροφο νεοκλασικό κτίριο στον Πειραιά, επί της οδού Πραξιτέλους 184, ιδιοκτησίας του ΔΣΠ, σε ένα ειδικά διαμορφωμένο και τε- χνολογικά εξοπλισμένο χώρο επιφανείας 500 τ.μ., απολύτως κατάλληλο για τη διενέργεια διαμεσολαβήσεων, προσφέροντας την απαραίτητη υποδομή, με τη συμμετοχή πιστοποιημένων διαμεσολαβητών και σύμφωνα με τις ειδικές τεχνικές και μεθόδους που χρησιμοποιούνται διεθνώς.
Συμπερασματικά, οι στόχοι του ΚΕ.ΔΙ.Π. είναι η διενέργεια διαμεσολαβήσεων, σεμιναρίων, συνεδρίων, ημερίδων και άλλων επιστημον